Overvloed en voedselverspilling
Het Huiskamer-menu heeft de maand augustus (2019) als thema: voedselverspilling en koken met overvloed: recepten op basis van groenten (dagelijks aan te vullen onderaan de pagina)
Door de opwarming van de aarde worden we geconfronteerd met onze manier van leven. Wanneer we zomer en winter aardbeien, boontjes en bloemkool willen eten, en niet genoeg hebben aan het seizoen van de koude grond, gebruiken we veel energie, vervuilen we ons milieu, en verspillen we het lekkerste uit de natuur. We plaatsen onszelf buiten realiteit van de planten en dieren om ons heen. Zo ontstaat een wereld met namaak-gewassen uit kassen, die groeien op water met enkele voedingsstoffen, zonder de kwaliteit van eten van de koude grond, dat in het seizoen vaak overvloedig te koop is.
Koken met resten
We weten dat we onnodig veel weggooien. Consumenten veroorzaken thuis de helft van de voedselverspilling. De houdbaarheidsdatum is betrouwbaarder dan onze zintuigen, er is geen tijd om te koken, en we krijgen steeds minder kook-ervaring. Koken met resten vraagt een verandering van onze mind-set: koken met resten spaart juist tijd en maakt de maaltijd lekkerder. Even kijken wat er in de koelkast staat - en je hoeft geen boodschap meer te doen. Kook elke dag wat teveel, en serveer het restant consequent de volgende dagen bij de maaltijd als een extra hapje. Bovendien kun je van resten heel eenvoudig eigen (groenten)bouillon maken, met een heel andere smaak, dan de bouillonkorrels, die we via Unilever en Knorr voorgeschoteld krijgen.
Meer nog: volgens bekende koks als Massimo Bottura kun je prima ijs maken van pruimenpitten (smaakt licht naar amandelijs), heerlijke saus van kaaskorsten of bouillon van de botten en harde randjes van rauwe ham. De titel van zijn boek is "Brood is Goud". En daarmee ligt het belangrijkste ingrediënt vast. Oud brood. Wat doe je ermee? Brood gebruikt Bottura in broodsoep, broodpudding, in gehakt, in de gazpacho, als pasta-achtige vormpjes (panzanella of gnocchi) met bijvoorbeeld kaassaus, als bindmiddel van kruidenpesto, als croutons, wij Hollanders maken wentelteefjes, de Engelsen summer pudding. Heerlijk eten voor weing, weggelegd voor elke sterveling. Wat wil je nog meer? Eigenlijk kan elk restaurant zo werken.
Eten van overvloed
Enorme hoeveelheden voedsel worden "weggegooid" (als veevoer of compost, dat dan weer wèl) omdat er "overdaad op de markt" is of dat er een vlekje op zit. Dat gebeurt al voordat het eten in de winkel komt, en staat eigenlijk in schril contrast met de moeite, die we doen om voedsel buiten het seizoen te kweken.
We zouden weer moeten eten van de overvloed van de koude grond, die we nu als afval wegdoen. "Voedselafval" en "eten van de overvloed" zijn twee kanten van dezelfde medaille. Bij een goede oogst zijn de groenten op hun best. Goedkoop, vers, gezond en lekker. Maar op datzelfde moment schrikken we terug van de overdaad en vluchten we naar de buurtsuper.
In de zomer zijn er fantastisch veel groenten, in de herfst evenzoveel fruit (en koolsoorten), zodat we vlees minder nodig hebben om variatie aan smaak te kunnen bieden. In de winter zullen we naast het beperkte assortiment aan groenten wèl meer vlees eten. Op enig moment gaan bieten en kool vervelen, en aan het einde van de winter verlang ik sterk naar de nieuwe oogst.
Koken met de seizoenen is koken met overdaad, koken met beschikbaarheid. We zijn met onze recepten gewend te denken in termen van vlees en vis. Zelden is de smaak van een groente leidend in een gerecht, terwijl juist in de zomer de keuze aan groenten enorm is. Mijn thema is niet om "minder vlees" als uitgangspunt voor het menu te nemen, maar om te denken in termen van de oogst van dit moment, van groenten, waardoor het eten van minder vlees en vis waarschijnlijk vanzelf het resultaat is. Evengoed kunnen we gebruik maken van wilde oogst.
Koken met variatie zorgt ervoor dat het niet gaat vervelen. Je moet natuurlijk wèl nieuwsgierig zijn naar nieuwe smaken en recepten - en de verleiding weerstaan om niet het gemak van de supermarkt te volgen.
Courgette - dragon - zuring - sansyo - bramen - venkelbloemen
Geroosterde wortel - pastinaakpuree - sesamhoningkoekjes - druppels crème van miso, doperwt - venkelbloemen - wortelsap (jelly?)
Oost Indische Kers - heirloom tomaten met wat kruisbesgelei (of aardbei?) - venkelolie (van olijfolie) - brood (bruschetta)
Snijbiet (aanzetten in boter) - geroosterde kerstomaat en radijs (prikker) - geroosterde ui - geroosterde perzik - citroenhyssop
Geroosterde en licht gerookte wortel - saus van knolselder en wortelgroen - bietengroen, gesmoord in boter - croutons